Montrö Boğazlar Sözleşmesi

Başlangıç Hükümleri

Boğazlar" genel deyimiyle belirtilen Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve Karadeniz Boğazı'ndan geçişi ve gemilerin-gidiş gelişini (ulaşımı), Lozan'da, 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanmış olan Barış Antlaşmasının 23. maddesiyle saptanmış ilkeyi , Türkiye'nin güvenliği ve Karadeniz'de, kıyıdaş Devletlerin güvenliği çerçevesinde koruyacak biçimde, düzenlemek isteğiyle duygulu olarak;
İşbu Sözleşmeyi, 24 Temmuz 1923 de Lozan'da imzalanmış olan Sözleşmenin yerine koymayı kararlaştırmışlar ve tam yetkili temsilcilerini aşağıda belirtildiği üzere atamışlardır:

Majeste Bulgarlar Kralı:
Doktor Nicolas P.NICOLAEV, Tam yetkili Ortaelçi, Dışişleri ve Mezhepler Bakanlığı Genel Sekreteri;
B.Pierre NEICOV, Tam yetkili Ortaelçi, Dışişleri ve Mezhepler Bakanlığı Siyasal İşler Müdürü.

Fransa Cumhuriyeti Başkanı:
B.PAUL-BONCOUR, Senatör, Milletler Cemiyeti'nde Fransa'nın Sürekli Temsilcisi, eski Başbakan, eski Dışişleri Bakanı, Légion d'honneur nişanının Chevalier rütbesi, Savaş Haçı nişanı;
B.HENRI PONSOT, Fransa Cumhuriyeti'nin Ankara'da Olağanüstü ve Tam yetkili Büyükelçisi, Légion d'honneur nişanının Grand Officier rütbesi.

Majeste Büyük Britanya, İrlanda ve Denizler Ötesi Britanya Ülkeleri Kralı, Hindistan İmparatoru:
Büyük Britanya, Kuzey İrlanda ve Britanya İmparatorluğunun Bireysel olarak Milletler Cemiyeti'ne Üye Olmayan Bütün Parçaları İçin :
Çok Sayın Lord STANLEY, P.C., M.C., M.P., Amirallik Dairesinde Parlamento Üyesi Müsteşar;

Avustralya Commonwealth'ı için :
Çok Sayın Stanley Melbroune BRUCE, C.H., M.C., Avustralya Commenwealth'inin Londra'da Yüksek Komiseri.

Majeste Elenler Kralı:
B.Nicolas POLITIS, Yunanistan'ın Paris'te Olağanüstü Temsilcisi ve Tam yetkili Ortaelçisi, eski Dışişleri Bakanı;
B.Raoul BIBICA-ROSETTI, Yunanistan'ın Milletler Cemiyeti'nde Sürekli Temsilcisi.

Majeste Japonya İmparatoru:
B.Naotake SATO, Judammi, Dogan-Güney nişanının Büyük-Kordan rütbesi, Paris'te Olağanüstü Temsilci ve Tam yetkili Büyükelçi;
B.Massa-aki HOTTA, Jushii, Dogan-Güney nişanının İtkinci Sınıf rütbesi, Bern'de Olağanüstü Temsilci ve Tam yetkili Ortaelçi.

Majeste Romanya Kralı:
B.Nicolas TITULESCO, Dışişleri Bakanı;
B.Constantin CONTZESCO, Tam yetkili Ortaelçi, Tuna ve Avrupa Uluslararası Komisyonlarında Romanya Temsilcisi;
B.Vespasien PELLA, Lahey'de Olağanüstü Temsilci ve Tam yetkili Ortaelçi,

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı:
Dr. Tevfik Rüştü ARAS, Dışişleri Bakanı, İzmir Milletvekili;
B. Suad DAVAZ, Türkiye Cumhuriyeti'nin Paris'te Olağanüstü ve Tam yetkili Büyükelçisi;
B. Numan MENEMENCİOĞLU, Türkiye Büyükelçisi, Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri;
B. Asım GÜNDÜZ, Korgeneral, Genelkurmay İkinci Başkanı;
B. Necmeddin SADAK, Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'nde Sürekli Temsilcisi, Sivas Milletvekili, Dışişleri Komisyonu Raportörü.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Merkezi Yürütme Komitesi :
B. Maxime LITVINOFF, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği Merkezi Yürütme Komitesi Üyesi, Dışişleri Halk Komiseri.

Majeste Yugoslavya Kralı:
B.Ivan SOUBBOTITCH, Yugolavya'nın Milletler Cemiyeti'nde Sürekli Temsilcisi.
BU TEMSİLCİLER, yetki belgelerini gösterdikten ve bu belgeler usulüne uygun ve geçerli kabul edildikten sonra, aşağıdaki hükümler üzerinde anlaşmaya varmışlardır.

Giriş
Madde 1:
f1. Bağıtlı Yüksek Taraflar, Boğazlar'da denizden geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğü ilkesini kabul ederler ve doğrularlar.
f2. Bu özgürlüğün kullanılışı bundan böyle işbu Sözleşme hükümleriyle düzenlenmiştir.
KESİM I. TİCARET GEMİLERİ
Madde 2:
f1. Barış zamanında, ticaret gemileri, gündüz ve gece, bayrak ve yük ne olursa 3. madde hükümleri saklı kalmak üzere, hiçbir işlem (formalite) olmaksızın, Boğazlar'dan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) tam özgürlüğünden yararlanacaklardır. Bu gemiler, Boğazlar'ın bir limanına uğramaksızın transit geçerlerken, Türk makamlarınca, alınması işbu Sözleşmesinin I sayılı Ek'inde öngörülen vergilerden ve harçlardan başka, bu gemilerden hiçbir vergi ya da harç alınmayacaktır.
f2. Bu vergilerin ya da harçların alınmasını kolaylaştırmak üzere, Boğazlar'dan geçecek ticaret gemileri, 3. maddede belirtilen istasyonun görevlilerine adlarını, uyruklarını, tonajlarını, gidecekleri yer ve nereden geldiklerini bildireceklerdir.
f3. Kılavuzluk ve yedekçilik (römorkörcülük) isteğe bağlı kalmaktadır.
Madde 3:
f1. Ege Denizi'nde ya da Karadeniz'den Boğazlar'a giren her gemi, uluslararası sağlık kuralları çerçevesinde Türk yasalarıyla konmuş olan sağlık denetimi için, Boğazlar'ın girişine yakın bir sağlık istasyonunda duracaktır. Bu denetim, bir temiz sağlık belgesi (patentesi) ya da işbu maddenin 2. fıkrasındaki hükümlerin kapsamına girmediklerini doğrulayan bir sağlık bildirisi gösteren gemiler için, gündüz ve gece, olabilen en büyük hızla yapılacak ve bu gemiler Boğazlar'dan geçişleri sırasında başka hiçbir duruş zorunda bırakılmayacaklardır.
f2. İçinde veba, kolera, sarı humma, lekeli humma (typhus exanthématique) ya da çiçek hastalığı olayları bulunan ya da yedi günden az bir süre önce bu hastalıklar bulunmuş olan gemilerle, bulaşık bir limandan beş kez yirmi-dört saatten az bir süreden beri ayrılmış olan gemiler, Türk makamlarının gösterebilecekleri sağlık koruma görevlilerini gemiye almak üzere, sağlık istasyonunda duracaklardır. Bu yüzden, hiçbir vergi ya da harç alınmayacaktır; sağlık koruma görevlileri Boğazlar'ın çıkışında bir sağlık istasyonunda gemiden indirileceklerdir.
Madde 4:
f1. Savaş zamanında, Türkiye savaşan değilse, ticaret gemileri, bayrak ve yük ne olursa olsun, 2. ve 3. maddelerde öngörülen koşullar içinde Boğazlar'dan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır.
f2. Kılavuzluk ve yedekçilik (römorkörcülük) isteğe bağlı kalmaktadır.
Madde 5:
f1. Savaş zamaninda, Türkiye savaşansa, Türkiye ile savaşta olan bir ülkeye bagli olmayan ticaret gemileri, düsmana hiçbir biçimde yardim etmemek kosuluyla, Bogazlar'da geçis ve gidis-gelis (ulasim) özgürlügünden yararlanacaklardir.
f2. Bu gemiler Boğazlar'a gündüz girecekler ve geçiş, her seferinde, Türk makamlarınca gösterilecek yoldan yapılacaktır.
Madde 6:
f1. Türkiye'nin kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karşısında sayması durumunda, 2. madde hükümlerinin uygulanması yine de sürdürülecektir; ancak, gemilerin Boğazlar'a gündüz girmeleri ve geçişin, her seferinde, Türk makamlarinca gösterilen yoldan yapılması gerekecektir.
f2. Kılavuzluk, bir durumda, zorunlu kılınabilecek, ancak ücrete bağlı olmayacaktır.
Madde 7:
f1. "Ticaret gemileri" terimi, işbu Sözlesmenin II. Kesiminin kapsamina girmeyen bütün gemilere uygulanir.

KESIM II. SAVAŞ GEMİLERİ
Madde 8:
f1. Is bu Sözlesme bakimindan, savaş gemilerine ve bu gemilerin nitelikleriyle tonajlarinin hesabi için uygulanacak tanimlama, işbu Sözlesmenin II sayili Ek'inde yer alan tanimlamadir.
Madde 9:
f1. Deniz kuvvetlerinin, sivi olsun ya da olmasin, yakit tasimak için özellikle yapilmis olan yardimci gemileri, 13. maddede belirtilen ön-bildirim kosuluna bagli tutulmayacaklar ve, Bogazlar'i tek baslarina geçmek kosuluyla, 14. ve 18. maddeler geregince sinirlamaya bagli tonajlar hesabina katilmayacaklardir. Bununla birlikte, bu gemilerin, öteki geçis kosullari bakimindan, savaş gemileriyle bir tutulmalari süregidecektir.
f2. Bir önceki fikrada belirtilen yardimci gemiler, öngörülen kuruldisiliktan, ancak silahlari: yüzer hedeflere karsi ençok 105 milimetre çapinda iki toptan, hava hedeflerine karsi ençok 75 milimetre çapinda iki silahtan çok degilse yararlanabileceklerdir.
Madde 10:
f1. Baris zamaninda, hafif su üstü gemileri, küçük savaş gemileri ve yardimci gemiler, ister Karadeniz'e kıyıdaş olan ister olmayan Devletlere bagli bulunsunlar, bayraklari ne olursa olsun, Bogazlar'a gündüz ve asagidaki 13. ve sonraki maddelerde öngörülen kosullar içinde girerlerse, hiçbir vergi ya da harç ödemeksizin, Bogazlar'dan geçis özgürlügünden yararlanacaklardir.
f2. Yukaridaki fikrada belirtilen siniflara giren gemiler disinda kalan savaş gemilerinin ancak 11. ve 12. maddelerde öngörülen özel kosullar içinde geçis haklari olacaktir.
Madde 11:
f1. Karadeniz'e kıyıdaş Devletler, 14. maddenin 1. fıkrasında öngörülen tonajdan yüksek bir tonajda bulunan hattiharp gemilerinin [3] Bogazlar'dan geçirebilirler; su kosulla ki, bu gemiler Bogazlar'i ancak tek baslarina ve ençok iki torpido [4] esliginde geçerler.
Madde 12:
f1. Karadeniz'e kıyıdaş Devletler, bu deniz disinda yaptirdiklari ya da satin aldiklari denizaltilarini, tezgaha koyustan ya da satin alistan Türkiye'ye vaktinde haber verilmisse, deniz üslerine katilmak üzere Bogazlar'dan geçirme hakkina sahip olacaklardir.
f2. Sözo edilen Devletlerin denizaltilari, bu konuda Türkiye'ye ayrintili bilgiler vaktinde verilmek kosuluyla, bu deniz disindaki tezgahlarda onarilmak üzere de Bogazlar'dan geçebileceklerdir.
f3. Gerek birinci gerek ikinci durumda, denizaltilarin gündüz ve su üstünden gitmeleri ve Bogazlar'dan tek baslarina geçmeleri gerekecektir.
Madde 13:
f1. Savaş gemilerinin Bogazlar'dan geçmesi için, Türk Hükümetine diplomasi yoluyla bir ön-bildirimde bulunulmasi gerekecektir. Bu ön-bildirimin olagan süresi sekiz gün olacaktir; ancak, Karadeniz kıyıdaşi olmayan Devletler için bu sürenin onbes güne çikartilmasi istenmege deger sayilmaktadir. Bu ön-bildirimde gemilerin gidecekleri yer, adi, tipi, sayisi ile gidis için ve, gerekirse, dönüs için geçis tarihleri belirtilecektir. Her tarih degisikliginin üç günlük bir ön-bildirim konusu olmasi gerekecektir.
f2. Gidis için geçiste Bogazlar'a girisin, ilk ön-bildirimde belirtilen tarihten baslayarak bes günlük bir süre içinde yapilmasi gerekecektir. Bu sürenin bitiminden sonra, ilk önbildirim için olan ayni kosullar içinde yeni bir ön-bildirimde bulunulmasi gerekecektir.
f3. Geçis sirasinda, deniz kuvvetinin komutani, durmak zorunda olmaksizin, Çanakkale Bogazi'nin ve İstanbul Bogazi'nin girisindeki bir isaret istasyonuna, komutasi altinda bulunan kuvvetin tam kurulusunu bildirecektir.
Madde 14:
f1. İşbu Sözlesme'nin 11. maddesinde ve III sayili Ek'inde öngörülen kosullar disinda,
f2. Bogazlar'da transit geçisti bulunabilecek bütün yabanci deniz kuvvetlerinin en yüksek (tavan) toplam tonaji 15.000 tonu asmayacaktir.
f3. Bununla birlikte, bir önceki fikrada belirtilen kuvvetler dokuz gemiden çok gemi içermeyeceklerdir.
f4. Karadeniz'e kıyıdaş olan ya da olmayan Devletlerin, 17. madde hükümleri uyarinca Bogazlar'daki bir limani ziyaret eden gemileri bu tonaja katilmayacaktir.
f5. Geçis sirasinda bir avaryaya ugramis olan savaş gemileri de bu tonaja katilmayacaktir; bu gemiler, onarim sirasinda, Türkiye'ce yayimlanan özel güvenlik hükümlerine bagli tutulacaklardir.
Madde 15:
f1. Bogazlar'da transit olarak bulunan savaş gemileri tasimakta olabilecekleri uçaklari [5]; hiçbir durumda, kullanamayacaklardir.
Madde 16:
f1. Bogazlar'da transit olarak bulunan savaş gemileri, avarya [6] ya da geminin teknik yönetimine bagli olmayan bir aksaklik [7] durumlari disinda, geçisleri için gerekli süreden daha uzun süre Bogazlar'dan kalamayacaklardir.
Madde 17:
f1. Yukaridaki maddelerin hükümleri, herhangi bir tonajda ya da kurulusta olan bir deniz kuvvetinin, Türk Hükümetinin çagrisi üzerine, Bogazlar'daki bir limana sinirli bir süre için bir nezaket ziyaretinde bulunmasina hiçbir biçimde engel olmayacaktir. Bu kuvvet, 10., 14. ve 18. maddeler hükümleri uyarinca, Bogazlar'dan transit olarak geçmek için istenilen kosullar içinde bulunmuyorsa, Bogazlar'dan, giris için izledigi yoldan ayrilacaktir.
Madde 18:
f1. Karadeniz kıyıdaşi olmayan Devletlerin baris zamaninda bu denizde bulundurabilecekleri toplam tonaj asagidaki gibi sinirlandirilmistir.
a) Asagida "b" paragrafinda öngörülen durum disinda, sözü geçen Devletlerin toplam tonaji 30.000 tonu asmayacaktir; b) Herhangi bir anda, Karadeniz'in en güçlü donanmasinin (filosunun) tonaji işbu Sözlesmenin imzalanmasi tarihinde bu denizde en güçlü olan donanmanin (filonun) tonajini enaz 10.000 ton asarsa, a) paragrafinda belirtilmis olan 30.000 tonluk toplam tonaj ayni ölçüde ve ençok 45.000 tona varincaya degin arttirilacaktir. Bu amaçla, kıyıdaş her Devlet, işbu Sözlesmenin IV sayili Ek'i uyarinca, Türk Hükümetine, her yilin 1 Ocak ve 1 Temmuz tarihlerinde, Karadeniz'deki dananmasinin (filosunun) toplam tonajini bildirecektir; Türk Hükümeti de, bu bilgiyi, öteki Bagitli Yüksek Taraflara ve Milletler Cemiyeti Genel Sekreterine ulastiracaktir. c) Karadeniz'e kıyıdaş olmayan Devletlerden herhangi birinin bu denizde bulundurabilecegi tonaj, yukaridaki a) ve b) paragraflarinda öngörülen toplam tonajin üçte ikisiyle sinirlandirilmis olacaktir.
d) Bununla birlikte, Karadeniz kıyıdaşi olmayan bir ya da birkaç Devlet, bu denize, insancil bir amaçla deniz kuvvetleri göndermek isterlerse, toplami hiçbir varsayimda 8.000 tonu asmamasi gerekecek olan bu kuvvetler, işbu Sözlesmenin 13. maddesinde öngörülen ön-bildirime gerek duyulmaksizin, asagidaki kosullar içinde Türk Hükümetinden alacaklari izin üzerine, Karadeniz'e girebileceklerdir
f2. Yukaridaki a) ve b) paragraflarinda öngörülen toplam tonaj dolmamissa ve gönderilmesi istenilen kuvvetlerle bu toplam tonaj asilmayacaksa, Türk Hükümeti, kendisine yapilmis olan istemi aldiktan sonra en kisa süre içinde bu izni verecektir; sözü geçen toplam tonaj daha önce kullanilmis bulunuyorsa ya da gönderilmesi istenilen kuvvetlerle bu toplam tonaj asilacaksa, Türk Hükümeti, bu izin isteminden, Karadeniz kıyıdaşi Devletleri hemen haberli kilacak ve bu Devletler, haberli kılındiklarindan yirmi-dört saat sonra bir karsi görüs öne sürmezlerse, ilgili Devletlere istemlerine iliskin olarak verdigi karari en geç kirk-sekiz saat içinde bildirecektir.[Karadeniz'e] kıyıdaş olmayan Devletler deniz kuvvetlerinin, Karadeniz'e bundan sonraki her girisi ancak yukaridaki a) ve b) paragraflarinda öngörülen kullanilabilir toplam tonajin sinirlari içinde yapilacaktir.
f3. Karadeniz'de bulunmalarinin amaci ne olursa olsun, kıyıdaş olmayan Devletlerin savaş gemileri bu denizde yirmi-bir günden çok kalamayacaklardir.
Madde 19:
f1. Savaş zamaninda, Türkiye savaşan degilse, savaş gemileri 10. maddeden 18. maddeye kadar olan maddelerde belirtilen kosullarla ayni kosullar içinde, Bogazlar'da tam bir geçis ve gidis-gelis (ulasim) özgürlügünden yararlanacaklardir.
f2. Bununla birlikte, savaşan herhangi bir Devletin savaş gemilerinin Bogazlar'dan geçmesi yasak olacaktir; su kadar ki, işbu Sözlesmenin 25. maddesinin uygulama alanina giren durumlarla, saldiriya ugramis bir Devlete, Milletler Cemiyeti Misaki çerçevesi içinde yapilmis, bu Misak'in 18. maddesi hükümleri uyarinca kütüge yazilmis (tescil edilmis) ve yayimlanmis, Türkiye'yi baglayan bir karsilikli yardim andlasmasi geregince yapilan yardim durumlari bunun disinda kalmaktadir.
f3. Yukaridaki fikrada öngörülen kuraldisi durumlarda, 10. maddeden 18. maddeye kadar olan maddelerde belirtilen kisitlamalar uygulanamayacaktir.
f4. Yukaridaki 2. fikrada konulmus geçis yasagina karsin, Karadeniz'e kıyıdaş olan ya da olmayan savaş Devletlere ait olup da baglama limanlarindan ayrilmis bulunan savaş gemileri, bu limanlara dönebilirler.
f5. Savaşan Devletlerin savaş gemilerinin Bogazlar'da herhangi bir elkoymaya [8] girismeleri, denetleme (ziyaret) hakki [9] uygulamalari ve baska herhangi bir düsmanca eylemde bulunmalari yasaktir.
Madde 20:
f1. Savaş zamaninda, Türkiye savaşan ise, 10. maddeden 18. maddeye kadar olan maddelerin hükümleri uygulanamayacaktir; savaş gemilerinin geçisi konusunda Türk Hükümeti tümüyle diledigi gibi davranabilecektir.
Madde 21:
f1. Türkiye kendisini pek yakin bir savaş tehlikesi tehdidi karsisinda sayarsa, Türkiye'nin, işbu Sözlesmenin 20. maddesi hükümlerini uygulamaga hakki olacaktir.
f2. Yukaridaki fikranin Türkiye'ye tanidigi yetkinin Türkiye'ce kullanilmasindan önce Bogazlar'dan geçmis olan, böylece baglama limanlarindan ayrilmis bulunan savaş gemileri, bu limanlara dönebileceklerdir. Bununla birlikte, su da kararlastirilmistir ki, Türkiye, davranisiyla işbu maddenin uygulanmasina yol açmis olabilecek Devletin gemilerini bu haktan yararlandirmayabilecektir.
f3. Türk Hükümeti, yukaridaki birinci fikranin kendisine verdigi yetkiyi kullanirsa, Bagitli Yüksek Taraflara ve Milletler Cemiyeti Genel Sekreterine bu konuyla ilgili bir bildiri gönderecektir.
f4. Milletler Cemiyeti Konseyi, üçte iki çogunlukla, Türkiye'nin böyelce almis oldugu önlemlerinhakli olmadigina karar verirse, ve işbu Sözlesmenin imzacilari Bagitli Yüksek Taraflarin çogunlugu da ayni görüste olursa, Türk Hükümeti, söz konusu önlemlerle, işbu Sözlesmenin 6. maddesi uyarinca alinmis olabilecek önlemleri kaldirmayi yükümlenir.
Madde 22:
f1. Içinde veba, kolera, sari humma, lekeli humma (typhus exanthématique) ya da çiçek hastaligi olaylari bulunan, ya da yedi günden az bir süre önce bu hastaliklar bulunmus olan savaş gemileriyle, bulasik bir limandan bes kez yirmi dört saatten az bir süreden beri ayrilmis olan savaş gemileri, Bogazlar'i karantina altinda geçecekler ve Bogazlar'in bulastirilmasina hiçbir olanak birakmamak için gerekli korunma önlemlerini gemideki araslarla uygulamak zorunda olacaklardir.

KESIM III. UÇAKLAR
Madde 23:
f1. Sivil uçaklarin Akdeniz ile Karadeniz arasinda geçisini saglamak amaciyla, Türk Hükümeti, Bogazlar'in yasak bölgeleri disinda, bu geçise ayrilmis hava yollarini gösterecektir; sivil uçaklar, Türk Hükümetine, ara sira (tarifesiz) yapilan uçuslar için üç gün öncesinden bir ön-bildirim ile, düzenli (tarifeli) servis uçuslari için geçis tarihlerini belirten genel bir ön-bildirimde bulunarak, bu yollari kullanabileceklerdir.
f2. Öte yandana, Bogazlar'in yeniden askerlestirilmis olmasina bakilmaksizin, Türk Hükümeti, yine de Türkiye'de yürürlükte olan hava ulasimi yönetim kurallari uyarinca, Avrupa ile Asya arasinda Türk ülkesi üzerinden uçmalarina izin verilmis olan sivil uçaklara, tam bir güvenlik içinde geçmeleri için gerekli kolayliklari saglayacaktir. Bir uçus izninin verilmis oldugu durumlarda, Bogazlar bölgesinde izlenecek yol belirli dönemlerde gösterilecektir.

KESIM IV. GENEL HÜKÜMLER
Madde 24:
f1. Bogazlar rejimine iliskin 24 Temmuz 1923 tarihli Sözlesme geregince kurulmus olan Uluslararasi Komisyonun yetkileri Türk Hükümetine aktarilmistir.
f2. Türk Hükümeti, 11., 12., 14. ve 18. maddelerin uygulanmasina iliskin istatistikleri toplamagi ve gerekli bilgileri vermegi yükümlenir.
f3. Türk Hükümeti, işbu Sözlesmenin, savaş gemilerinin Bogazlar'dan geçisine iliskin her hükmünün yürütülmesine göz kulak olacaktir.
f4. Türk Hükümeti, yabanci bir deniz kuvvetinin yakinda Bogazlar'dan geçecegi kendisine bildirilir bildirilmez, bu kuvvetin kurulusunu, tonajini, Bogazlar'a giris için öngörülen tarihi ve, gerekirse, olasi dönüs tarihini, Bagitli Yüksek Taraflarin Ankara'daki temsilcilerine bildirecektir.
f5. Türk Hükümeti, Bogazlar'da yabanci savaş gemilerinin gidis-gelisini gösteren, ayrica ticarete ve işbu Sözlesme'de öngörülen deniz ve hava ulasimina yararli bütün bilgileri kapsayan yillik bir raporu Milletler Cemiyeti Genel Sekreterine ve Bagitli Yüksek Taraflara sunacaktir.
Madde 25:
f1. Is bu Sözlesmenin hiçbir hükmü, Türkiye için ya da Milletler Cemiyeti'ne üye herhangi bir baska Bagitli Yüksek Taraf için, Milletler Cemiyeti Misakindan dogan haklara ve yükümlülüklere halel vermemektedir.

KESIM V. SON HÜKÜMLER
Madde 26:
f1. Is bu Sözlesme olabilen en kisa süre içinde onaylanacaktir.
f2. Onama belgeleri, Paris'te Fransa Cumhuriyeti Hükümetinin arsivlerine konulacaktir.
f3. Japon Hükümeti, onamanin yapilmis oldugu, Paris'deki diplomatik temsilcisi araciligiyla, Fransa Cumhuriyeti Hükümetine bildirmekle yetinebilecek ve, bu durumda, onama belgesini olabilen en kisa süre içinde gönderecektir.
f4. Türkiye'nin onama belgesini de içermek üzere, alti onama belgesi sunulur sunulmaz, bir sunus tutanagi (procès-verbal de dépot) düzenlenecektir. Bundan önceki fikrada öngörülen bildiri, bu bakimdan, onama belgesi sunusu ile esdegerde olacaktir.
f5. İşbu Sözlesme, bu tutmak tarihinden baslayarak yürürlüge girecektir.
f6. Fransiz Hükümeti, bundan önceki fikrada öngörülen tutanakla, sonradan sunulacak onama belgelerinin sunus tutanaklarinin dogrulugu onaylanmis birer örnegini bütün Bagitli Yüksek Taraflara verecektir.
Madde 27:
f1. İşbu Sözlesme, yürürlüge girisinden baslayarak, 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Baris Andlasmasini imzalamis her Devletin katilmasina açik olacaktir.
f2. Her katilma, diplomasi yoluyla Fransa Cumhuriyeti Hükümetine, onun araciligiyla da, bütün Bagitli Yüksek Taraflara bildirilecektir.
f3. Katilma, Fransiz Hükümetine yapilan bildiri tarihinden baslayarak geçerli olacaktir.
Madde 28:
f1. İşbu Sözlesmenin süresi, yürürlüge giris tarihinden baslayarak, yirmi yil olacaktir.
f2. Bununla birlikte, işbu Sözlesmenin 1. maddesinde dogrulanan geçis ve gidis-gelis (ulasim) özgürlügü ilkesinin sonsuz bir süresi olacaktir.
f3. Sözü edilen yirmi yillik sürenin bitiminden iki yil önce, hiçbir Bagitli Yüksek Taraf, Fransiz Hükümetine Sözlesmeyi sona erdirme ön-bildirimi vermemisse, işbu Sözlesme, bir sona erdirme ön-bildirimin gönderilmesinden baslayarak, iki yil geçinceye kadar yürürlükte kalacaktir. Bu ön-bildirim, Fransiz Hükümetince, Bagitli Yüksek Taraflara iletilecektir.
f4. İşbu Sözlesme, işbu madde hükümlerine uygun olarak sona erdirilmis olursa, Bagitli Yüksek Taraflar, yeni bir Sözlesmenin hükümlerini saptamak üzere kendilerini bir konferansda temsil ettirmegi kabul etmektedirler.
Madde 29:
f1. İşbu Sözlesmenin yürürlüge girmesinden baslayarak her bes yillik dönemin sona ermesinde, Bagitli Yüksek Taraflardan herbiri, işbu Sözlesmenin bir ya da birkaç hükmünün degistirilmesini önerme girisiminde bulunabilecektir.
f2. Bagitli Yüksek Taraflardan birinci yapilacak degistirme isteminin kabul edilebilmesi için, bu istem 14. ya da 18. maddelerin degistirilmesini amaçlamaktaysa, baska bir Bagitli Yüksek Tarafca; baska herhangi bir maddenin degistirilmesini amaçlamaktaysa, baska iki Bagitli Yüksek Tarafca desteklenmesi gerekir.
f3. Böylece desteklenmis degisiklik istemi, içinde bulunulan bes yillik dönemin sona ermesinden üç ay önce, Bagitli Yüksek Taraflardan herbirine bildirilecektir. Bu bildiri, önerilen degisikligin niteligini ve gerekçesini kapsayacaktir.
f4. Bu öneriler üzerinde diplomasi yoluyla bir sonuca varmak olanagi bulunamazsa, Bagitli Yüksek Taraflar, bu konuda toplanacak bir konferansda kendilerini temsil ettireceklerdir.
f5. Bu konferans, ancak oybirligiyle karar alabilecektir; 14. ve 18. maddelere iliskin degisiklik durumlari bu hükmün disinda kalmaktadir; bu durumlar için Bagitli Yüksek Taraflarin dörtte üçünden olusan bir çogunluk yeterli olacaktir.
f6. Bu çogunluk, Türkiye'yi de içine alarak Karadeniz kıyıdaşi Bagitli Yüksek Taraflarin dörtte üçüncü kapsamak üzere hesaplanacaktir.

BU HÜKÜMLERE OLAN INANÇLA, asagida adlari yazili Tamyetkili Temsilciler, işbu Sözlesmeyi imzalamislardir.
MONTREUX'de, yirmi Temmiz bin dokuz yüz otuz alti tarihinde onbir nüsha olarak düzenlenmistir; bu nüshalardan, Temsilcilerce mühürlenmis olan birincisi, Fransa Cumhuriyeti Hükümeti arsivlerine konulacak, öteki nüshalar da imzaca Devletlere teslim olunacaktir.
• N.P.NICOLAEV
• Pierre NEICOV
• J.PAUL-BONCOUR
• H.PONSOT
• STANLEY
• S.M.BRUCE
• N.POLITIS
• Raoul BIBICA-ROSETTI
Asagida imzalari bulunan Japonya Temsilcileri, işbu Sözlesme hükümlerinin, Milletler Cemiyeti üyesi olmayan bir Devlet sifatiyla, Japonya'nin durumunu, gerek Milletler Cemiyeti Misakina göre, gerek bu Misak çerçevesi içinde yapilmis karsilikli yardim andlasmalarina göre, hiçbir biçimde degistirmedigini ve Japonya'nin özellikle 19. ve 25. maddeler hükümleri içinde bu Misak ve bu andlasmalar konusunda tam bir degerlendirme özgürlügünü elinde tuttugunu, Hükümetleri adina bildirirler.
• N.SATO
• Massa-aki HOTTA
• N.TITULESCO
• Cons.CONTZESCO
• V.V.PELLA
• Dr.R.ARAS
• Suad DAVAZ
• N.MENEMENCIOGLU
• Asim GÜNDÜZ
• N.SADAK
• Maxime LITVINOFF
• Dr.I.V.SOUBBOTITCH.